Osmanlı’nın, 1695 yılında Venedik karşısında zaferiyle sonuçlanan, böylece Ege Denizi’nde Venedik baskısının kaldırılmasını sağlayan Koyun Adaları Deniz Savaşı’na ilişkin kalıntılar gün yüzüne çıkarıldı.

Sualtı araştırmacısı Selçuk Kolay, Koyun Adaları civarında görüştüğü balıkçıların ağlarına zaman zaman ahşap takılmasından söz etmesi üzerine bölgeye keşif dalışı yaptı.

Birbirine 70 metre uzaklıkta iki gemi batığı ve çok sayıda top gören Kolay, bu bilgiyi Kültür ve Turizm Bakanlığının izni Kalkınma Bakanlığının desteğiyle yürütülen Türkiye Batık Envanteri Projesi ekibine iletti.

Proje ekibi Çeşme açıklarında yaptığı çalışmalarda gemi batıklarının, Koyun Adaları Deniz Savaşı’nda Osmanlı donanması tarafından batırılan Venedik gemileri olduğunu belirledi.

Savaşın yerini “ilk” kez tam olarak belirleyen ekip, 85 metre derinlikteki iki gemi batığının Venedik donanmasının amiral gemisi ile ona yardıma gelen gemiye ait olduğunu değerlendiriyor.

Her şey balıkçıların sözleriyle başladı
Araştırmacı Selçuk Kolay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1850-1950 yıllarına ait buhar çağ batıklarına ilişkin sualtı araştırmaları yaptığını belirterek, Ege Denizi’nde de zaman zaman dolaştığını kaydetti.

Bu çalışmalar sırasında belirli bir noktada avlanan balıkçılarla görüştüğünü, onların ağlarına zaman zaman ahşap parçaların takıldığını söylemesi üzerine bölgede sonar çalışmalar başlattığını aktaran Kolay, iki gemi kalıntısına rastladığını, keşif dalışında da çok sayıda top gördüğünü ifade etti. Kolay, bu gemilerin kendi araştırma alanı dışında olduğunu belirterek durumu bilim adamlarına ilettiğini söyledi.

Uzaktan kumandalı robot kameralar kullanıldı
Türkiye Batık Envanteri Projesi Başkanı ve Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Harun Özdaş da Çeşme yakınlarında Kolay’ın gösterdiği bölgede araştırma yaptıklarını ifade etti.

Araştırma gemisi Piri Reis ve 20 kişilik bilim adamıyla bölgenin tarandığını anlatan Özdaş, şunları dile getirdi:

“Gemideki çok gelişmiş sonar sistemiyle batıkların yeri hassas olarak tespit edildi ve bölge işaretlendi. Çalışmalarda uzaktan kumandalı robot kameralar da kullanıldı. Türkiye karasularında gerçekleştirilen, sadece Türk bilim adamlarından oluşan bir ekiple yapılan en derin arkeolojik proje oldu. 17. yüzyıla ait Osmanlı’nın çok büyük deniz zaferlerinden bir tanesinin sonucunda ortaya çıkan kalıntıları tespit etme imkanımız oldu.”

Özdaş batık alanında çan biçiminde, büyük olasılıkla geminin yemek kazanı olan eserin çıkarılıp Çeşme Müzesi’ne teslim edildiğini kaydederek, şöyle devam etti:

“Derinlikten ötürü günde tek dalış yapılabildi. Altı karışım gaz kullanılarak dalış yapıldı. İki yığın tespit ettik. Çok sayıda sağlam durumda toplara, inanılmaz sayıda mühimmat dediğimiz gülleler ve toplarda kullanılan bazı araç gereçlere rastladık. 35 top bir kalıntıda, diğer kalıntıda bir o kadar var. Toplar 1 ila 3 metre arasında değişen boyutlarda ve büyük çoğunluğu bronz. Mutfak kapları var. Geminin yaşamına ait veriler var, makaralar, gemi ahşabına ilişkin parçalar, armasıyla ilişkilendirebileceğimiz parçalar var. Bu verileri tarihsel verilerle karşılaştırdığımızda, Stella Maris ile Leon Coronato diye geçen iki gemi. İkisinin de batma şekli hemen hemen aynı. Bunların büyük olasılıkla Venedik donanmasının amiral gemisi ile ona yardıma giden gemi olduğu şeklinde bir sonuç var elimizde. Bunlardan hangisinin amiral gemisi olduğunu ise kazı çalışması ile tespit edebileceğiz.”

85 metre derinlikte bulundu
Koyun Adaları Deniz Savaşı’nın tam olarak nerede geçtiğinin günümüze kadar belirlenemediğini belirten Özdaş, savaşa ilişkin somut verilere, batmış gemilerle ilk defa ulaşıldığını anlattı.

Doç. Dr. Özdaş “İlk defa bu kadar derin sularda, yaklaşık 85 metre derinlikte Türk bilim ekibi başarılı bir çalışma gerçekleştirdi. Çeşme, Sinop, Çanakkale deniz savaşına ilişkin verilere ulaşma imkanı bulmuştuk. Kendi tarihimiz içerisindeki büyük deniz zaferlerimize ilişkin bunlar ilk örnekler.” diye konuştu.

Özdaş, bölgede sualtı kazısı için Kültür ve Turizm Bakanlığına ayrıntılı rapor gönderildiğini sözlerine ekledi.

Belgesel oldu
Bu arada, gemi buluntularına ulaşılması, Kültür ve Turizm Bakanlığı onayı ile belgesele dönüştürüldü.

Sunucu ve yapımcı Savaş Karakaş, kalıntıların kendilerini çok heyecanlandırdığını ifade ederek, hazırladıkları belgeselin özel bir televizyon kanalında yayınlanacağını söyledi.

Karakaş, belgeselde batık alanın keşif hikayesi, alınan ilk görüntüler, araştırma ekibinin çalışmaları ve değerlendirmelerin yer alacağını anlattı.

AA